Το ΠΑΣΟΚ
μεταξύ
μεταξύ
Σοσιαλδημοκρατίας και Ουμανισμού*
Κώστας Λάμπος
Καταρχήν έχω ένα προβληματισμό, για να μην πω μια ένσταση, όσον αφορά την εμμονή στην επαναφορά του όρου Σοσιαλδημοκρατία και μάλιστα στην επιλογή κάποιων να μιλάνε για Νέα Σοσιαλδημοκρατία, πράγμα που κατά τη γνώμη μου τείνει στην απενοχοποίηση του καπιταλισμού και την εμφάνισή του ως Νέο Καπιταλισμό, αφού, όπως είναι γνωστό η Σοσιαλδημοκρατία, ως πολιτική πρόταση, δεν απορρίπτει τον καπιταλισμό, αλλά ευαγγελίζεται τον ‘Καλό Καπιταλισμό’
Το ΠΑΣΟΚ επέλεξε να είναι ένα σοσιαλιστικό κίνημα κι αυτό δεν ήταν τυχαίο. Αντίθετα, ήταν μια αντιδιαστολή και μια υπογράμμιση της αποτυχίας της Σοσιαλδημοκρατίας. Τα ιστορικά δεδομένα λένε ότι η Σοσιαλδημοκρατία ως μια απόπειρα ωραιοποίησης του καπιταλισμού απέτυχε και εκεί τελείωσε. Ταυτόχρονα και ο καπιταλισμός συνολικά και σε όλες τις εκδοχές του έχει ιστορικά αποτύχει γιατί δε θέλει και δε μπορεί να λύσει τα προβλήματα της κοινωνίας, παρά το γεγονός ότι κυριαρχεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Τώρα το αν συγχέουμε τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό με τον πρώην ‘υπαρκτό σοσιαλισμό’ αυτό είναι λάθος δικό μας και υποδεικνύει σκοπιμότητα, ίσως και άγνοια. Για να αναφερθώ λίγο στον Μάρξ, του οποίου ακόμα και το όνομα φοβόμαστε πια να αναφέρουμε και να θυμίσω ότι, προέβλεπε σαν στάδια της εξέλιξης της κοινωνίας σε μια μετακαπιταλιστική περίοδο, τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό και τέλος ως απώτερο στάδιο προέβλεπε τον Ουμανισμό, δηλαδή το στάδιο εκείνο όπου η ανθρωπότητα θα έχει πραγματώσει την Άμεση Δημοκρατία και την αταξική κοινωνία, στα πλαίσια της «κοινωνικοποιημένης ανθρωπότητας» και του Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού.
Γιατί δεν αναζητούμε λοιπόν το όραμα; Το ζητούμενο δεν είναι να γυρίσουμε πίσω στη σοσιαλδημοκρατία ως νεωτερικότητα, γιατί αυτό είναι οπισθοδρόμηση και αδυναμία να εκφράσουμε το αύριο και άρα είναι συντηρητισμός. Θα ‘πρεπε, είναι πιά ιστορική βεβαιότητα, να αναζητήσουμε ένα νέο όραμα στη λογική του σκέπτομαι παγκόσμια, δρω τοπικά, κι εδώ δένουν και οι Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, θα έλεγα ΜΚΟ-Βάσης, δηλαδή Λαϊκές ΜΚΟ, για να τις αντιδιαστείλω από τις ΜΚΟ-Πολυτελείας, που σκαρώνει το σύστημα για να εξαπατά τον κόσμο, και οι συνεταιρισμοί και όλα τα σχετικά κινήματα. Σκέφτομαι παγκόσμια λοιπόν γιατί ενδιαφέρομαι για την εξέλιξη ολόκληρου του πλανήτη που είναι το κοινό μας σπίτι, αλλά δρω τοπικά γιατί η ανάπτυξη έχει καθαρά τοπικό χαρακτήρα κι είναι υπόθεση της τοπικής κοινωνίας και των υποκειμένων της. Άρα αν το ΠΑΣΟΚ θέλει να πιάσει το σφυγμό της ιστορίας ξανά, πρέπει να κοιτάξει μπροστά και όχι πίσω, όπως κάνει τώρα, κάτι το οποίο το ερμηνεύω ως αποτέλεσμα συμφερόντων που θέλουν να κρατήσουν την ανθρωπότητα στάσιμη, δεμένη στο βάρβαρο, απάνθρωπο, αντοικολογικό, δηλαδή, στο καπιταλιστικό παρελθόν της.
Χρειαζόμαστε καινούργιο όραμα, λοιπόν, αν θέλουμε να μιλάμε για νεωτερικότητα αλλιώς ανακυκλώνουμε την ιστορία. Η ανακύκλωση της ιστορίας δεν είναι δυνατή και ως απόπειρα είναι παραπλανητική και επικίνδυνη. Άλλο πράγμα είναι βέβαια η ανακύκλωση των σκουπιδιών, που είναι πράγματι μια καλή πρόταση για το περιβάλλον. Το πρόβλημα είναι η ανθρωπότητα να παραμείνει στη διαδικασία καλυτέρευσης και σ’ αυτή τη διαδικασία αποκτά και η πολιτική περιεχόμενο, σαν μια διαδικασία αέναης μετατροπής, μέρους της ουτοπίας σε πραγματικότητα και της βιωμένης-ξεπερασμένης πραγματικότητας σε ιστορία.
Όσον αφορά το λιγότερο η περισσότερο κράτος, νομίζω ότι πρόκειται για ψευτοδίλλημα και παγίδα. Ο νεοφιλελευθερισμός θέλει υποτίθεται λιγότερο κράτος στην κοινωνία και την οικονομία. Όμως ακόμα και στην Αμερική, στη μητρόπολη του υποτιθέμενου νεοφιλελευθερισμού, όλα τα μεγάλα οικονομικά γκρουπ ζουν από τις παραγγελίες του κράτους. Θέλουν λιγότερο κράτος όσον αφορά την κοινωνική πρόνοια, τα δικαιώματα των εργαζομένων, τις πολιτικές ελευθερίες και λοιπά, αλλά περισσότερο όσον αφορά στους μηχανισμούς υποταγής και καταστολής των κοινωνικών αντιδράσεων και των κοινωνικών αγώνων. Θεωρώ ότι το αίτημα της σύγχρονης εποχής δεν είναι λιγότερο, ή περισσότερο κράτος, αλλά περισσότερη κοινωνία. στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Και εννοώ τη θεσμικά συγκροτημένη κοινωνία, η οποία να ασκεί τις περισσότερες λειτουργίες που ασκεί το σημερινό κράτος σαν εργαλείο μιας κυρίαρχης τάξης. Και το κράτος το εννοώ, ως εκφραστή του συνόλου της κοινωνίας κι όχι μιας τάξης, ή μιας ολιγαρχίας, για να μπορεί να προσφέρει αγαθά όπως λ.χ. η δικαιοσύνη, η παιδεία, η υγεία, η ασφάλεια, η προστασία του περιβάλλοντος. και άλλα. Αυτά και πολλά άλλα, μεταξύ των οποίων και στρατηγική της οικονομίας, δεν μπορούν να είναι υπόθεση της επιχειρηματικότητας και του ταξικού κράτους, αλλά πρέπει να είναι υπόθεση της αυτοπροσδιοριζόμενης κοινωνίας και του δικού της, κοινωνικά ελεγχόμενου κράτους. Άρα το κράτος δε πρέπει να είναι ένα ταξικό εργαλείο, αλλά η σύνθεση της κοινωνικής προσπάθειας, το αναπτυξιακό στρατηγείο της κοινωνίας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από μια από κάτω προς τα πάνω, ή αν προτιμάτε, από την περιφέρεια προς το κέντρο ελεγχόμενη δομή. Το κράτος θα πρέπει να βάζει την τοπική κοινωνία στο παιχνίδι της οικονομικής ανάπτυξης κι όχι απλά να δίνει κάποιες επιδοτήσεις γιατί αυτό το κάνει για να εξαγοράζει πολιτική συμπάθεια και να υποτάσσει τις τοπικές κοινωνίες στην καπιταλιστική κερδοσκοπία και στις πολιτικές του κέντρου, οι οποίες προσδιορίζονται στα πλαίσια διεθνών συσχετισμών και επιλογών, στην κορυφή των οποίων βρίσκονται τα συμφέροντα συγκεκριμένης ομάδας χωρών.
Με ποιο τρόπο όμως θα αλλάξει το κράτος και οι λειτουργίες του;
Κατ’ αρχή να σταθούμε στο ποιός πρέπει να είναι ο ρόλος του κράτους. Εκτιμώ ότι πρέπει να επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε ένα κράτος το οποίο όχι μόνο δε θα θέλει να ποδηγετεί την κοινωνία, αλλά θα διαμορφώνει όλες τις αναγκαίες συνθήκες για να αποκεντρώνεται για να απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις των τοπικών κοινωνιών. Στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής συμμετοχικής διαδικασίας για την κατάρτιση και εφαρμογή ενός δημοκρατικά αποκεντρωμένου προγραμματισμού, όπου οι τοπικές κοινωνίες έχουν λόγο στη συσχέτισή τους με την περιφέρεια και τη κεντρική διοίκηση, όταν και όπου σχεδιάζεται και πραγματοποιείται στη βάση της κοινωνικής αναγκαιότητας και με εργαλείο τον οικονομικό ορθολογισμό, μια συμμετρική, ισόρροπη και αειφόρος ανάπτυξη. Χρειάζεται μια κοινωνία η οποία δε θα σκέφτεται μόνο τοπικά αλλά και οικουμενικά, αλλιώς η σταδιακή υποβάθμιση του πλανήτη θα οδηγήσει στην υποβάθμιση της ζωής και αναπόφευκτα σ’ ένα πολιτισμό της βαρβαρότητας. Τώρα στο ερώτημα με ποιο τρόπο η κοινωνία θα περάσει από το σημερινό ταξικό κράτος σε ένα τύπο ‘αταξικού κράτους’, παραδοσιακά υπάρχουν δυό απαντήσεις. Η πρώτη λέγεται Evolution και η δεύτερη Revolution. Κατά την άποψή μου και οι δυό θεωρίες πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφυλακτικότητα, γιατί η πρώτη παραπέμπει σε ένα είδος αυτόματου πιλότου της κοινωνικής εξέλιξης η οποία αγνοεί ή σκόπιμα αποσιωπά το ρόλο των δυνάμεων της συντήρησης και της αντίδρασης, ενώ η δεύτερη παραπέμπει σε μια ένοπλη μειοψηφία με ‘καλές προθέσεις’, η οποία, όπως η ιστορία διδάσκει, σταδιακά εξελίσσεται σε εξουσιαστή και δυνάστη των δυνάμεων της Εργασίας. Πιστεύω τελικά την απάντηση θα τη δώσει η ίδια η κοινωνία, ως πληροφορημένη, συγκροτημένη και συνειδητή πλειοψηφία, που θα μπορεί να δρα ανατρεπτικά, ως δύναμη αντικαπιταλιστικής, αντιιμπεριαλιστικής, επαναστατικής ουμανιστικής αλλαγής.
Όσον αφορά στο ερώτημα που τέθηκε για συζήτηση σχετικά με τον αντιδραστικό ρόλο της Δημόσιας Διοίκησης και γενικά της Γραφειοκρατίας, ως βοηθητικού μηχανισμού για την άσκηση της κρατικής πολιτικής, σε συνθήκες παγκοσμιοποιημένου μανιακού καπιταλισμού, η οποία στρέφεται στην εξυπηρέτηση συγκεκριμένων ταξικών συμφερόντων, εκεί θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η άρχουσα τάξη και το κράτος της προκειμένου να κάνουν τη δουλειά τους, έδωσαν επιλεκτικά κάποια προνόμια, κύρια σε οικονομικές παροχές, σε κάποιες κατηγορίες υπαλληλικού προσωπικού του κρατικού μηχανισμού, αλλά και σε διάφορες, σημαντικές για τη λειτουργία του συστήματος επαγγελματικές κατηγορίες. Έτσι αναπτύχθηκε η συντεχνιακή νοοτροπία, η οποία τελικά λειτουργεί ως σύμμαχος του αστικού κράτος και της καπιταλιστικής ολιγαρχίας και αποπροσανατολίζει τους αγώνες των εργαζόμενων.
Όμως γι’ αυτό δεν ευθύνονται οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι όποιοι άλλοι εργαζόμενοι, αλλά ο ταξικός χαρακτήρας του κράτους, για την επιτυχία των στόχων του οποίου οι δημόσιες υπηρεσίες μετατρέπονται σε συμμαχική γραφειοκρατία με αντιλαϊκή συμπεριφορά και πολιτικό συντηρητισμό. Ευθύνονται όμως οι ‘συνδικαλιστικές ηγεσίες’ τους, οι οποίες, για να εξασφαλίσουν μια θέση στο ‘Πάνθεο των ταξικών Προδοτών’, ένα βουλευτιλίκι, ή καμιά Προεδρία κάποιου κρατικού οργανισμού, ή ακόμα και μια καλή θέση για το παιδί τους στο Δημόσιο, στοιχίζουν τις δυνάμεις τις Εργασίας πίσω από τις πολιτικές της καπιταλιστικής ολιγαρχίας και του αστικού κράτους.
Κλείνοντας θα ήθελα να σημειώσω πως είναι ανάγκη να αρχίσει ένας πλατύς και βαθύς διάλογος μεταξύ όλων των κοινωνικών θεσμών και με ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών, για το Αύριο. Για το που πάμε. Με ποιους συμμάχους και με ποιους αντιπάλους. Για το χαρακτήρα και το ρόλο του κράτους. Για το χαρακτήρα και το ρόλο των κοινωνικών θεσμών. Για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του πολίτη. Για τη νέα πολιτική που θα χτίζει το όραμα και τη νέα εξουσία που θα διαχειρίζεται την κοινωνία και τον ανθρώπινο πολιτισμό στην προοπτική του Οικουμενικού Ουμανισμού.
* Περίληψη της τοποθέτησης του Κώστα Λάμπου στη συζήτηση που διοργάνωσε το Περιοδικό ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ, με θέμα: Η ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ, ( Βλέπε τεύχος 44, Μάης-Ιούνης 2004).
Κώστας Λάμπος
Καταρχήν έχω ένα προβληματισμό, για να μην πω μια ένσταση, όσον αφορά την εμμονή στην επαναφορά του όρου Σοσιαλδημοκρατία και μάλιστα στην επιλογή κάποιων να μιλάνε για Νέα Σοσιαλδημοκρατία, πράγμα που κατά τη γνώμη μου τείνει στην απενοχοποίηση του καπιταλισμού και την εμφάνισή του ως Νέο Καπιταλισμό, αφού, όπως είναι γνωστό η Σοσιαλδημοκρατία, ως πολιτική πρόταση, δεν απορρίπτει τον καπιταλισμό, αλλά ευαγγελίζεται τον ‘Καλό Καπιταλισμό’
Το ΠΑΣΟΚ επέλεξε να είναι ένα σοσιαλιστικό κίνημα κι αυτό δεν ήταν τυχαίο. Αντίθετα, ήταν μια αντιδιαστολή και μια υπογράμμιση της αποτυχίας της Σοσιαλδημοκρατίας. Τα ιστορικά δεδομένα λένε ότι η Σοσιαλδημοκρατία ως μια απόπειρα ωραιοποίησης του καπιταλισμού απέτυχε και εκεί τελείωσε. Ταυτόχρονα και ο καπιταλισμός συνολικά και σε όλες τις εκδοχές του έχει ιστορικά αποτύχει γιατί δε θέλει και δε μπορεί να λύσει τα προβλήματα της κοινωνίας, παρά το γεγονός ότι κυριαρχεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Τώρα το αν συγχέουμε τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό με τον πρώην ‘υπαρκτό σοσιαλισμό’ αυτό είναι λάθος δικό μας και υποδεικνύει σκοπιμότητα, ίσως και άγνοια. Για να αναφερθώ λίγο στον Μάρξ, του οποίου ακόμα και το όνομα φοβόμαστε πια να αναφέρουμε και να θυμίσω ότι, προέβλεπε σαν στάδια της εξέλιξης της κοινωνίας σε μια μετακαπιταλιστική περίοδο, τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό και τέλος ως απώτερο στάδιο προέβλεπε τον Ουμανισμό, δηλαδή το στάδιο εκείνο όπου η ανθρωπότητα θα έχει πραγματώσει την Άμεση Δημοκρατία και την αταξική κοινωνία, στα πλαίσια της «κοινωνικοποιημένης ανθρωπότητας» και του Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού.
Γιατί δεν αναζητούμε λοιπόν το όραμα; Το ζητούμενο δεν είναι να γυρίσουμε πίσω στη σοσιαλδημοκρατία ως νεωτερικότητα, γιατί αυτό είναι οπισθοδρόμηση και αδυναμία να εκφράσουμε το αύριο και άρα είναι συντηρητισμός. Θα ‘πρεπε, είναι πιά ιστορική βεβαιότητα, να αναζητήσουμε ένα νέο όραμα στη λογική του σκέπτομαι παγκόσμια, δρω τοπικά, κι εδώ δένουν και οι Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, θα έλεγα ΜΚΟ-Βάσης, δηλαδή Λαϊκές ΜΚΟ, για να τις αντιδιαστείλω από τις ΜΚΟ-Πολυτελείας, που σκαρώνει το σύστημα για να εξαπατά τον κόσμο, και οι συνεταιρισμοί και όλα τα σχετικά κινήματα. Σκέφτομαι παγκόσμια λοιπόν γιατί ενδιαφέρομαι για την εξέλιξη ολόκληρου του πλανήτη που είναι το κοινό μας σπίτι, αλλά δρω τοπικά γιατί η ανάπτυξη έχει καθαρά τοπικό χαρακτήρα κι είναι υπόθεση της τοπικής κοινωνίας και των υποκειμένων της. Άρα αν το ΠΑΣΟΚ θέλει να πιάσει το σφυγμό της ιστορίας ξανά, πρέπει να κοιτάξει μπροστά και όχι πίσω, όπως κάνει τώρα, κάτι το οποίο το ερμηνεύω ως αποτέλεσμα συμφερόντων που θέλουν να κρατήσουν την ανθρωπότητα στάσιμη, δεμένη στο βάρβαρο, απάνθρωπο, αντοικολογικό, δηλαδή, στο καπιταλιστικό παρελθόν της.
Χρειαζόμαστε καινούργιο όραμα, λοιπόν, αν θέλουμε να μιλάμε για νεωτερικότητα αλλιώς ανακυκλώνουμε την ιστορία. Η ανακύκλωση της ιστορίας δεν είναι δυνατή και ως απόπειρα είναι παραπλανητική και επικίνδυνη. Άλλο πράγμα είναι βέβαια η ανακύκλωση των σκουπιδιών, που είναι πράγματι μια καλή πρόταση για το περιβάλλον. Το πρόβλημα είναι η ανθρωπότητα να παραμείνει στη διαδικασία καλυτέρευσης και σ’ αυτή τη διαδικασία αποκτά και η πολιτική περιεχόμενο, σαν μια διαδικασία αέναης μετατροπής, μέρους της ουτοπίας σε πραγματικότητα και της βιωμένης-ξεπερασμένης πραγματικότητας σε ιστορία.
Όσον αφορά το λιγότερο η περισσότερο κράτος, νομίζω ότι πρόκειται για ψευτοδίλλημα και παγίδα. Ο νεοφιλελευθερισμός θέλει υποτίθεται λιγότερο κράτος στην κοινωνία και την οικονομία. Όμως ακόμα και στην Αμερική, στη μητρόπολη του υποτιθέμενου νεοφιλελευθερισμού, όλα τα μεγάλα οικονομικά γκρουπ ζουν από τις παραγγελίες του κράτους. Θέλουν λιγότερο κράτος όσον αφορά την κοινωνική πρόνοια, τα δικαιώματα των εργαζομένων, τις πολιτικές ελευθερίες και λοιπά, αλλά περισσότερο όσον αφορά στους μηχανισμούς υποταγής και καταστολής των κοινωνικών αντιδράσεων και των κοινωνικών αγώνων. Θεωρώ ότι το αίτημα της σύγχρονης εποχής δεν είναι λιγότερο, ή περισσότερο κράτος, αλλά περισσότερη κοινωνία. στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Και εννοώ τη θεσμικά συγκροτημένη κοινωνία, η οποία να ασκεί τις περισσότερες λειτουργίες που ασκεί το σημερινό κράτος σαν εργαλείο μιας κυρίαρχης τάξης. Και το κράτος το εννοώ, ως εκφραστή του συνόλου της κοινωνίας κι όχι μιας τάξης, ή μιας ολιγαρχίας, για να μπορεί να προσφέρει αγαθά όπως λ.χ. η δικαιοσύνη, η παιδεία, η υγεία, η ασφάλεια, η προστασία του περιβάλλοντος. και άλλα. Αυτά και πολλά άλλα, μεταξύ των οποίων και στρατηγική της οικονομίας, δεν μπορούν να είναι υπόθεση της επιχειρηματικότητας και του ταξικού κράτους, αλλά πρέπει να είναι υπόθεση της αυτοπροσδιοριζόμενης κοινωνίας και του δικού της, κοινωνικά ελεγχόμενου κράτους. Άρα το κράτος δε πρέπει να είναι ένα ταξικό εργαλείο, αλλά η σύνθεση της κοινωνικής προσπάθειας, το αναπτυξιακό στρατηγείο της κοινωνίας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από μια από κάτω προς τα πάνω, ή αν προτιμάτε, από την περιφέρεια προς το κέντρο ελεγχόμενη δομή. Το κράτος θα πρέπει να βάζει την τοπική κοινωνία στο παιχνίδι της οικονομικής ανάπτυξης κι όχι απλά να δίνει κάποιες επιδοτήσεις γιατί αυτό το κάνει για να εξαγοράζει πολιτική συμπάθεια και να υποτάσσει τις τοπικές κοινωνίες στην καπιταλιστική κερδοσκοπία και στις πολιτικές του κέντρου, οι οποίες προσδιορίζονται στα πλαίσια διεθνών συσχετισμών και επιλογών, στην κορυφή των οποίων βρίσκονται τα συμφέροντα συγκεκριμένης ομάδας χωρών.
Με ποιο τρόπο όμως θα αλλάξει το κράτος και οι λειτουργίες του;
Κατ’ αρχή να σταθούμε στο ποιός πρέπει να είναι ο ρόλος του κράτους. Εκτιμώ ότι πρέπει να επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε ένα κράτος το οποίο όχι μόνο δε θα θέλει να ποδηγετεί την κοινωνία, αλλά θα διαμορφώνει όλες τις αναγκαίες συνθήκες για να αποκεντρώνεται για να απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις των τοπικών κοινωνιών. Στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής συμμετοχικής διαδικασίας για την κατάρτιση και εφαρμογή ενός δημοκρατικά αποκεντρωμένου προγραμματισμού, όπου οι τοπικές κοινωνίες έχουν λόγο στη συσχέτισή τους με την περιφέρεια και τη κεντρική διοίκηση, όταν και όπου σχεδιάζεται και πραγματοποιείται στη βάση της κοινωνικής αναγκαιότητας και με εργαλείο τον οικονομικό ορθολογισμό, μια συμμετρική, ισόρροπη και αειφόρος ανάπτυξη. Χρειάζεται μια κοινωνία η οποία δε θα σκέφτεται μόνο τοπικά αλλά και οικουμενικά, αλλιώς η σταδιακή υποβάθμιση του πλανήτη θα οδηγήσει στην υποβάθμιση της ζωής και αναπόφευκτα σ’ ένα πολιτισμό της βαρβαρότητας. Τώρα στο ερώτημα με ποιο τρόπο η κοινωνία θα περάσει από το σημερινό ταξικό κράτος σε ένα τύπο ‘αταξικού κράτους’, παραδοσιακά υπάρχουν δυό απαντήσεις. Η πρώτη λέγεται Evolution και η δεύτερη Revolution. Κατά την άποψή μου και οι δυό θεωρίες πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφυλακτικότητα, γιατί η πρώτη παραπέμπει σε ένα είδος αυτόματου πιλότου της κοινωνικής εξέλιξης η οποία αγνοεί ή σκόπιμα αποσιωπά το ρόλο των δυνάμεων της συντήρησης και της αντίδρασης, ενώ η δεύτερη παραπέμπει σε μια ένοπλη μειοψηφία με ‘καλές προθέσεις’, η οποία, όπως η ιστορία διδάσκει, σταδιακά εξελίσσεται σε εξουσιαστή και δυνάστη των δυνάμεων της Εργασίας. Πιστεύω τελικά την απάντηση θα τη δώσει η ίδια η κοινωνία, ως πληροφορημένη, συγκροτημένη και συνειδητή πλειοψηφία, που θα μπορεί να δρα ανατρεπτικά, ως δύναμη αντικαπιταλιστικής, αντιιμπεριαλιστικής, επαναστατικής ουμανιστικής αλλαγής.
Όσον αφορά στο ερώτημα που τέθηκε για συζήτηση σχετικά με τον αντιδραστικό ρόλο της Δημόσιας Διοίκησης και γενικά της Γραφειοκρατίας, ως βοηθητικού μηχανισμού για την άσκηση της κρατικής πολιτικής, σε συνθήκες παγκοσμιοποιημένου μανιακού καπιταλισμού, η οποία στρέφεται στην εξυπηρέτηση συγκεκριμένων ταξικών συμφερόντων, εκεί θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η άρχουσα τάξη και το κράτος της προκειμένου να κάνουν τη δουλειά τους, έδωσαν επιλεκτικά κάποια προνόμια, κύρια σε οικονομικές παροχές, σε κάποιες κατηγορίες υπαλληλικού προσωπικού του κρατικού μηχανισμού, αλλά και σε διάφορες, σημαντικές για τη λειτουργία του συστήματος επαγγελματικές κατηγορίες. Έτσι αναπτύχθηκε η συντεχνιακή νοοτροπία, η οποία τελικά λειτουργεί ως σύμμαχος του αστικού κράτος και της καπιταλιστικής ολιγαρχίας και αποπροσανατολίζει τους αγώνες των εργαζόμενων.
Όμως γι’ αυτό δεν ευθύνονται οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι όποιοι άλλοι εργαζόμενοι, αλλά ο ταξικός χαρακτήρας του κράτους, για την επιτυχία των στόχων του οποίου οι δημόσιες υπηρεσίες μετατρέπονται σε συμμαχική γραφειοκρατία με αντιλαϊκή συμπεριφορά και πολιτικό συντηρητισμό. Ευθύνονται όμως οι ‘συνδικαλιστικές ηγεσίες’ τους, οι οποίες, για να εξασφαλίσουν μια θέση στο ‘Πάνθεο των ταξικών Προδοτών’, ένα βουλευτιλίκι, ή καμιά Προεδρία κάποιου κρατικού οργανισμού, ή ακόμα και μια καλή θέση για το παιδί τους στο Δημόσιο, στοιχίζουν τις δυνάμεις τις Εργασίας πίσω από τις πολιτικές της καπιταλιστικής ολιγαρχίας και του αστικού κράτους.
Κλείνοντας θα ήθελα να σημειώσω πως είναι ανάγκη να αρχίσει ένας πλατύς και βαθύς διάλογος μεταξύ όλων των κοινωνικών θεσμών και με ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών, για το Αύριο. Για το που πάμε. Με ποιους συμμάχους και με ποιους αντιπάλους. Για το χαρακτήρα και το ρόλο του κράτους. Για το χαρακτήρα και το ρόλο των κοινωνικών θεσμών. Για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του πολίτη. Για τη νέα πολιτική που θα χτίζει το όραμα και τη νέα εξουσία που θα διαχειρίζεται την κοινωνία και τον ανθρώπινο πολιτισμό στην προοπτική του Οικουμενικού Ουμανισμού.
* Περίληψη της τοποθέτησης του Κώστα Λάμπου στη συζήτηση που διοργάνωσε το Περιοδικό ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ, με θέμα: Η ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ, ( Βλέπε τεύχος 44, Μάης-Ιούνης 2004).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου